Bulletin Stichting Oude Zeeuwse kerken, september 2000 Situatie vanaf 1998
Middelburg,
(voormalige) Segeerstraatkerk
Voormalig Gereformeerde Gemeente Middelburg-Centrum -
Segeerstraat
- Orgeloverzicht - Andere orgels in Middelburg -
Kerkgebouw
De Gereformeerde
Gemeente van Middelburg Centrum werd geďnstitueerd in 1836. Er werden samenkomsten
gehouden op het schitterende buitenverblijf van Jonkheer Willem Versluijs te
Sint Jan ten Heere. Hun eerste kerkgebouw werd ontworpen door de oefenaar N.H.
Beversluis en in 1898 gebouwd in de grote tuin achter de patricierswoning van de jonkheer.
In 1921 werd de kerk verbouwd en de kerk was daarna bereikbaar door vanuit de Segeerstraat via een gang achterin de kerk te betreden. Achterin de toenmalige
kerk bevond zich een galerij waar men kon komen via een trap midden achter. Met
witte muren en plavuizen vloeren (waar de mannen zaten was fijn zand gestrooid
i.v.m. het pruimen) zag het er allemaal erg sober uit. Op 14 oktober 1921 wordt
de kerk weer officieel in gebruik genomen.
Door snelle groei was het al spoedig weer noodzakelijk over te gaan tot
vergroting. Omdat uitwijken naar een andere locatie niet mogelijk was, werd
besloten de kerk weer te vergroten. Zondag 's ochtends kon de
Waalse- en
Evangelisch Lutherse
Kerk gebruikt worden, 's middags mocht de gemeente gebruik maken van
de
Nieuwe
Kerk en 's avonds van de
Oostkerk. Er kwamen nu naast de bestaande
brandgang langs de woning van de koster drie ruime uitgangen aan de Segeerstraat.
Tussen deze twee grote uitgangen kwam een ruime kerkenraadkamer en daarboven
een ruim vergaderlokaal voor zo'n 200 personen. Met bijna 1560
zitplaatsen werd dit nu de grootste kerk van Middelburg.
Op maandag 30 oktober 1933 werd om 19.00 uur de verbouwde kerk in gebruik genomen.
In 1951 werd een
nieuwe kerk
te Arnemuiden in gebruik genomen. Twee jaar later werd dit
kerkgebouw eigendom van de Gereformeerde Gemeente in
Nederland.
Vanaf 1974 werd een tweede kerkgebouw voor de Gereformeerde Gemeente in de
nieuwgebouwde Magistraatwijk gebouwd: de
Zuiderkerk. Enkele jaren later werd dit
de zelfstandige Gereformeerde Gemeente Middelburg-Zuid.
Doordat de kerk in het centrum van de stad gesitueerd was, waren er weinig
parkeermogelijkheden rondom de kerk. Ook mede gezien de geringe mogelijkheden
voor vergaderruimten, werd in 1991 het besluit genomen
een nieuwe kerk te bouwen. In juni 1993 kwam de kerkenraad met het bericht dat
er tussen de Kruisweg en de Laan der Verenigde Naties 10.200 m2 grond
beschikbaar was.
Nadat de nieuwe
Ter Hoogekerk in 1997 in gebruik werd genomen, werd de Segeerstraatkerk afgebroken maar de kosterswoning niet omdat dit een monumentenpand
was. Op
de plaats van de Segeerstraatkerk zijn winkels en appartementen gebouwd.
Bulletin Stichting Oude Zeeuwse
kerken, september 2000
Situatie vanaf 1998
Eerste orgel
Op 24 januari
1924 ontving de kerkenraad van de Gereformeerde Gemeente te Middelburg een brief van de orgelcommissie dat die zo spoedig
mogelijk een orgel in de kerk wensten. Op maandag 29 september van datzelfde
jaar werd het eerste orgel officieel in gebruik genomen. Dit instrument had een pneumatische tractuur en was gebouwd door A.S.J.
Dekker uit Goes. Mogelijk was het een tweedehands instrument.
Na een meditatie over Psalm
150:1a werd de heer Dekker uit Goes bedankt "voor de keurige afwerking van
het orgel."
De organist werd grondig geďnformeerd hoe hij diende te spelen: "de
begeleiding dient zonder voor tusschen en naspelen te worden uitgevoerd en bij
't ingaan en uitgaan der diensten zal het orgel zwijgen."
|
De oorspronkelijke dispositie van het Dekker-orgel (1924 of eerder): |
|||||
|
Manuaal I: |
|
Manuaal II (in
zwelkast): |
|
Pedaal: |
|
|
Werktuiglijke registers: |
|
Overige gegevens: |
|||
Tijdens de verbouwing in 1928 werd het orgel tijdelijk ondergebracht in de
werkplaats van de kerkmeester. Bij de overplaatsing in de nieuwe kerk heeft het
instrument geen wijzigingen ondergaan. Wel werd het orgel vanaf de zijgalerij
boven de preekstoel in een nis aan de westkant van het kerkgebouw geplaatst. De
speeltafel kwam nu naast het orgel. De kosten voor deze overplaatsing
bedroegen f7465,-
In 1957 heeft de fa. Koppejan uit Ederveen het orgel uitgebreid met diverse
registers: op het eerste manuaal kwam een Fluit 4', een Quint 2 2/3', Octaaf 2',
en Trompet 8'. De Mixtuur en Cornet werden gedeeltelijk vernieuwd. Het tweede
manuaal werd voorzien van een Prestant 4', Quint 2 2/3', Woudfluit 2', Terts 1
3/5' en Dulciaan 8'. De Gemshoorn 4' werd gedeeltelijk vernieuwd en kreeg de
naam Roerfluit 4'. Op het pedaal werd een Fagot 4' geplaatst.
|
De dispositie van het Dekker-orgel (1924 of eerder) vanaf 1957: |
|||||
|
Manuaal I: |
|
Manuaal II (in
zwelkast): |
|
Pedaal: |
|
|
Werktuiglijke registers: |
|
Overige gegevens: |
|||
Nadat het orgel steeds gebrekkiger ging functioneren, werd besloten tot nieuwbouw. Het Dekker-orgel werd in 1990 gesloopt.
Situatie 1924-1928. Foto ©: Collectie J.J.
Snijders
Situatie 1928-1990. Foto ©: Collectie J.J. Snijders
Tweede orgel
Zie de
Ter Hoogekerk in Middelburg, waar het tweede orgel in 1997 naar toe is
overgeplaatst.
Geraadpleegde literatuur
Sinke, J.P. (2007)
Zijn daan
getoond en trouw'lijk hen geleid, 100 jaar Gereformeerde Gemeenten 1907-2007,
deel I
Krabbendijke, Uitgeverij Van Velzen, 2007
-Sturm, W.M.
(2008)
Gods hand over de burg, facetten uit de (voor)geschiedenis van de
Gereformeerde Gemeente te Middelburg, deel I > 1517-1918
Kerkenraad der Gereformeerde
Gemeente Middelburg-Centrum (2008)
Toorn, A. van der (2000)
'Kerk Segeerstraat te Middelburg' in: Bulletin Stichting Oude
Zeeuwse Kerken, nr. 45, 2000.
Met dank aan
P. Bron
J.J. Snijders
J. Vogel