Middelburg, (voormalige) Sint Pieterskerk
Voormalig Rooms Katholieke Kerk - Lange Noordstraat

- Orgeloverzicht - Andere orgels in Middelburg -

Kerkgebouw
 Na de Reformatie in 1574 moesten de Middelburgse 'Papen en Monicken alleenlijck met hun eygen kleederen" vertrekken, waarna in 1678 een klein gebouw met het uiterlijk van een woonhuis aan de Blauwedijk als schuilkerk werd ingericht.
In 1798 werd de Gasthuiskerk te Middelburg door de Rooms Katholieken in gebruik genomen, hoewel men van de kerk aan de Blauwedijk gebruik bleef maken. Deze schuilkerk werd op 28 januari 1847 in het openbaar verkocht en bij de aanleg van het Kanaal door Walcheren in 1871 afgebroken.
Nadat de Gasthuiskerk te Middelburg was verkocht aan de Afgescheiden gemeente te Middelburg, werd in 1846 aan de Lange Noordstraat een nieuwe kerk in Waterstaatstijl in gebruik genomen. Deze Sint Pieterskerk werd bij het stadsbombardement op vrijdagmiddag 17 mei 1940 geheel verwoest. Na de Tweede Wereldoorlog werd aan de Lombardstraat te Middelburg de huidige Sint Petrus & Pauluskerk gebouwd.


Foto ©: Ansichtkaart      

Eerste orgel
Volgens de beschrijving van Middelburg door J. Dupon bevond zich in de kerk aan de Blauwedijk een klein orgel. Zeer waarschijnlijk is dit gebouwd door de firma Hooghuis, een Belgische orgelbouwer in de 18e eeuw.

De oorspronkelijke dispositie van het voormalige Hooghuys?-orgel (18e eeuw):

Manuaal:
 Holpijp
Prestant
Fluit
Nasard
Octaaf
Mixtuur
Cornet disc.
Kromhoorn basc./disc.


8 voet
4 voet
4 voet
3 voet
2 voet
III sterk
III sterk
8 voet

Pedaal:
 Aangehangen


 

 

Overige gegevens:
Manuaalomvang: C-c'''?
Pedaalomvang: C-a'
Stemming: evenredig zwevend?
Toonhoogte: a’ = 440 Hz?
Tractuur: mechanische sleeplade

 

 

 

 

Toen de nieuwe Sint Pieterskerk in 1846 aan de Lange Noorstraat gereed kwam kreeg de Brigdamse orgelmaker J.A. Mennes opdracht het Hooghuys?-orgel daarin over te brengen. De fluit 4' en Octaaf 2' werden hierbij gewijzigd in een Prestant 8' disc en een Fluit 2'. Vermoedelijk is de Cornet hierbij voorzien van twee koren extra, zodat deze V sterk werd. Mennes deed tevens een voorstel voor de verbouwing van dit instrument, in het bijzonder de vergroting van het front, maar dit is niet doorgegaan.

De dispositie van het voormalige Hooghuys?-orgel (18e eeuw) vanaf 1846:

Manuaal:
Prestant disc.
Holpijp
Prestant
Nasard
Fluit
Mixtuur
Cornet disc.
Kromhoorn basc./disc.


8 voet
8 voet
4 voet
3 voet
2 voet
III sterk
V sterk
8 voet

Pedaal:
 Aangehangen


 

 

Werktuiglijke registers:
Tremulant
Ventil

 

 Overige gegevens:
Manuaalomvang: C-c'''
Pedaalomvang: C-a'
Stemming: evenredig zwevend?
Toonhoogte: a’ = 440 Hz?
Tractuur: mechanische sleeplade

 

 

In 1889 werd het orgel vervangen door een nieuw instrument.


Niet uitgevoerde situatie: ontwerp J.A. Mennes 1845. Foto ©: Historische Orgels in Zeeland

Tweede orgel
Aangezien het 18e eeuwse eenklaviers Hooghuys?-orgel niet draagkrachtig genoeg was, werd besloten een nieuw orgel te laten bouwen. Aan de firma Maarschalkerweerd & Zoon werd de opdracht gegeven een nieuw mechanisch orgel te bouwen voorzien van 22 stemmen, verdeeld over twee klavieren en vrij pedaal. Het werd in maart 1899 in gebruik genomen.

De dispositie van het voormalig Maarschalkerweerd-orgel (1890):

Manuaal I:
 Bourdon
Prestant
Roerfluit
Violoncel
Octaaf
Fluit dolce
Octaaf
Mixtuur
Cornet disc.
Trompet


16 voet
8 voet
8 voet
8 voet
4 voet
4 voet
2 voet
III sterk
III sterk
8 voet

Manuaal II (in zwelkast):
 Prestant
Holpijp
Gamba
Voix Celeste
Roerfluit
Melofoon
Gemshoorn


8 voet
8 voet
8 voet
8 voet
8 voet
4 voet
2 voet

Pedaal:
 Subbas
Prestant
Fluit
Bazuin
 


16 voet
8 voet
4 voet
16 voet

Werktuiglijke registers:
 Koppel Manuaal I-Manuaal II
Koppel Pedaal-Manuaal I
Tremulant over het gehele werk

 

 

Overige gegevens:
Manuaalomvang: C-f’’’
Pedaalomvang: C-f’
Stemming: evenredig zwevend
Toonhoogte: a’ = 440 Hz
Tractuur: mechanische sleepladen

Bij het stadsbombardement op vrijdagmiddag 17 mei 1940 is de Sint Pieterskerk en het Maarschalkerweerd-orgel verloren gegaan.

 

Geraadpleegde literatuur

Broekhuizen Senior, George Hendricus (ca. 1850-1862)
Orgelbeschrijvingen
Amsterdam, Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis (1986)

Holthe tot Echten, G.S. van (1997)
'Een opvallend gebouw in het vooroorlogse Middelburg: een waterstaatskerk uit 1846' in: Bulletin Stichting Oude Zeeuwse Kerken, nr. 37, 1997

Kluiver, J.H. (1974)
Historische Orgels in Zeeland, deel II Walcheren
Middelburg, Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1974

Met dank aan
P. Bron

 

- Terug naar de top van deze pagina -