Bezwaren
over vertrek orgelkas uit Middelburgse Koorkerk
Klik
hier
voor meer informatie over de orgelhistorie van de Koorkerk
te Middelburg
Gerritsz-orgelkas (1479), sinds 1956 in de
Koorkerk te Middelburg
Of de orgelkas van het
Gerritsz-orgel uit 1479, sinds 1956 in de Koorkerk in Middelburg,
naar de oorspronkelijke locatie terug zal gaan is nog niet zeker.
De gemeente Middelburg weigerde in 2007 een monumentenvergunning af te geven om
de kas naar de Nicolaïkerk in Utrecht te verplaatsen. Een
gedetailleerd restauratie- of reconstructieplan was namelijk niet bekend en met
het verdwijnen van de orgelkas is schade aan de monumentale Koorkerk niet te
voorkomen.
Het Rijk heeft echter toegezegd een vervangende orgelkas uit de 16e eeuw te
plaatsen, die oorspronkelijk is gebouwd voor de Hervormde Kerk in Harenkarspel
en sinds 1883 eigendom van het Rijksmuseum in Amsterdam. Daarnaast is er nu een
plan gereed waarin de hereniging van pijpwerk en kas en plaatsing in de
Utrechtse Nicolaïkerk staat beschreven. Cultuurwethouder F. Streng van
Middelburg zag daardoor geen bezwaren meer voor de vereiste
monumentenvergunning.
Tegen het uiteindelijke akkoord van de gemeente Middelburg zijn echter door
zeventien deskundigen uit binnen- en buitenland uitgebreide bezwaren ingebracht
waarin hoofdzakelijk duidelijk werd gemaakt dat het bespeelbaar maken van dit
waardevolle instrument niet mogelijk is zonder dat historisch materiaal verloren
zal gaan. Deze bezwaarschriften zijn niet gehonoreerd door de minister van
Cultuur en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
De 'Stichting tot Bescherming van het Peter Gerritsz-orgel' is tegen de
vergunningsverlening van de gemeente Middelburg in beroep gegaan bij de
rechtbank. Daarnaast is de Koorkerkgemeenschap nooit op de hoogte gesteld van de
verhuisplannen van de historische orgelkas. Deze is in 1956 aan de Middelburgse
kerk in bruikleen gegeven ter compensatie van de geleden schade in de Tweede
Wereldoorlog. Hierbij is een overeenkomst opgesteld door het Rijk en de
Koorkerkgemeenschap, waarin wordt gesproken over een bruikleen tot ten minste
2052. Reconstructie van het Gerritsz-orgel durfde het Rijk in '56 niet aan,
waarna in 1969 alsnog een nieuw orgel werd gebouwd door de
Gebr. Van Vulpen in
Utrecht. De in het leven geroepen stichting heeft zich
per brief rechtstreeks tot minister Plasterk van Cultuur gewend, die echter geen
stappen kon ondernemen in deze 'gevoelige kwestie'.
Een groot bezwaar tegen verplaatsing van de Gerritsz-orgelkas is het feit dat de
procedure niet onafhankelijk lijkt te zijn verlopen. Voor verplaatsing van een
monument moet de gemeente advies vragen aan de minister van Onderwijs, Cultuur
en Wetenschap. Dit advies wordt uiteindelijk gegeven door de
Rijksdienst voor
Cultureel Erfgoed (RCE). De RCE is echter zelf de
initiatiefnemer tot verplaatsing van de orgelkas van Middelburg naar Utrecht en
hereniging van kas en pijpwerk aldaar. Bovendien is de schrijver van het plan,
Rudi van Straten, bestuurslid van de
Stichting Orgelfonds Mooy, die het project gaat
financiëren, mits het in Utrecht wordt geplaatst. Uit bovengenoemde punten lijkt
de onafhankelijk van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in het geding te
komen, iets wat al eerder is gebeurt in de Der Aa-Kerk in Groningen. De Gemeente
Middelburg trekt de onafhankelijkheid van de RCE daarentegen niet in twijfel.
Orgelmaker Reil
te Heerde gaat een reconstructie van het historische Gerritsz-orgel
vervaardigen, die een plaats zal krijgen in het
Orgelpark in Amsterdam.
Zie ook het artikel '2012/01/24:
Orgelkas Koorkerk verdwijnt definitief uit Zeeland'
Zie ook het artikel '2010/02/17:
Persbericht orgelkas Middelburg'
Zie ook het artikel '2009/11/03:
Boekpresentatie Gerritsz-orgel Koorkerk Middelburg'
Zie ook het artikel '2009/07/25:
Nieuwe orgelkas ter vervanging van Gerritsz-orgelkas in Middelburgse Koorkerk'
Zie ook het artikel '2008/03/15:
Oudste orgel van Nederland voor onderzoek in RACM-Lelystad'
Zie ook het artikel '2007/08/30: Utrecht wil z'n orgel terug'
Zie ook het artikel
'2007/07/03:
Een
van de oudste orgelkassen van Europa blijft voorlopig in Middelburg'